... Trở về Việt Nam vào cuối thập niên 1980, bao cấp không còn, chẳng những bánh mì, mà gạo, thịt và nhiều thứ khác đều ê hề. Bánh mì không còn là đồ ăn xa xỉ nữa. Có thể ăn bánh mì ở bất cứ đâu, thành phố hay thôn quê, vào bữa sáng, bữa trưa, bữa tối, hay đơn giản là vào bất cứ lúc nào muốn ăn.
Bánh mì được Việt hoá, giống như nhiều món ăn Âu, Tầu, Ấn trở nên dễ ăn hơn, ngon hơn với thành phần và gia vị Việt Nam. Đầu thập niên 1990, tôi quen một nhóm sinh viên người Nga của Đại học Tổng hợp Vladivostok sang Việt Nam học tiếng Việt. Slava - một chàng trai gốc Ukraina, quả quyết với tôi rằng bánh mì Việt Nam có vị đặc biệt vì nó được làm từ bột gạo. Cho đến giờ tôi vẫn không biết trong thành phần của bánh mì có bột gạo hay không.
Bánh mì - cái món ăn bình dân ấy nuôi được rất nhiều người. Đa phần người bán bánh mì ở các thành phố là những người lao động nghèo. Nhưng cũng có những người chỉ bán bánh mì mà đổi đời. Đó là trường hợp chị Dậu (chị Nguyễn Thị Dậu, chứ không phải chị Dậu trong "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố) từ người bán bánh mì ở vỉa hè, chỉ bằng nghề này đã làm nên cả một gia tài. Cửa hiệu bánh ba số nhà ở đường Hàm Nghi ngay quận Nhất TP HCM với biển hiệu Như Lan được cả nước biết đến. Chị còn là một mạnh thường quân trong nhiều hoạt động từ thiện.
Người Việt bán bán mì còn thành công cả ở nước ngoài. Chuỗi nhà hàng ăn nhanh "Lee's Sandwiches" chuyên bán bánh mì kiểu Việt Nam, càphê pha kiểu Việt Nam và những món ăn thuần Việt khác xuất hiện ở nhiều tiểu bang của nước Mỹ và đang trở thành một thương hiệu được nhượng quyền kinh doanh có tiếng.
Các cửa hàng của Lee's Sandwiches lúc nào cũng tấp nập khách hàng, không chỉ người Việt mà có đủ cả Mỹ trắng, Mỹ đen, Mễ tây cơ và Mỹ gốc Á. Ông chủ Lê Văn Chiêu khi mới sang Mỹ chỉ là người có xe thức ăn chở cho các sinh viên, nhân viên các hãng. Ba năm trước Lee's Sandwiches của ông đã được xếp vào Top 50 chuỗi cửa hàng thực phẩm của Mỹ.
Hồi Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra tại Hà Nội, một đồng nghiệp Malaysia nhờ tôi dẫn đến một cửa hàng bánh mì để mua mang về nhà. Tôi hỏi: "Ở Kuala Lumpur không có bánh mì à?". Anh đáp: "Có, nhưng mà không ngon. Bánh mì ngon nhất ngoài Châu Âu chỉ có thể tìm thấy ở Việt Nam".
Tôi chở anh đi mua 5 chiếc bánh mì dài (baguette). Hôm sau, nhận được email của anh: "Vợ chồng tôi và ba đứa con ăn hết 5 chiếc bánh chỉ ít phút sau khi tôi về đến nhà. Mỗi người ăn một cái. Ai cũng khen ngon!".
Bánh mì baguette đang là mốt ẩm thực mới của người Hà Nội. Trước chỉ có siêu thị Big C mới có món đặc sản này, nay thì có thể tìm được nó ở nhiều siêu thị khác. Cách đây không lâu, siêu thị FiviMart trên đường Hoàng Quốc Việt lắp đặt hẳn một lò làm bánh mì baguette, cung cấp cho khách hàng những chiếc bánh nóng hổi.
Từ khi FiviMart có món baguette, tôi năng đến siêu thị này, vì nó ở gần nhà tôi và nằm ngay trên đường về nhà. Lò nướng bánh là nơi cuối cùng tôi rẽ đến sau khi đã nhặt nhạnh đủ các thứ cần thiết. Chỗ đó là nơi duy nhất (ngoài quầy thu ngân) có nhân viên túc trực: lúc thì là một cô gái, lúc là một chàng trai, khi là ông chủ lò bánh người Pháp béo phục phịch, mặc đồng phục màu trắng, rút những chiếc bánh nóng hổi từ vỉ nướng cho vào chiếc túi nilon dài có hai quai, tươi cười đưa bánh cho khách.
Chiếc bánh mì dài màu nâu lớp da nâu bóng chỗ đậm chỗ nhạt với lớp thừng xoắn vạm vỡ trên vỏ đẹp như một tác phẩm nghệ thuật. Mùi bánh thơm đủ làm tiết dịch vị đối với bất cứ ai có khứu giác bình thường.
Khi cô thu ngân bận rộn tính tiền, thì tôi nhón tay, véo một miếng bánh bỏ vào miệng. Vỏ bánh ròn tan trong miệng đem lại cảm giác thật tuyệt. Tin tôi đi, không gì đơn giản, rẻ tiền mà lại đem đến cho bạn cái cảm giác phê như thế!
Khệ nệ xách đống đồ ra xe, bao giờ tôi cũng để túi bánh lên ghế trên. Và vừa lái xe về nhà, tôi vừa bẻ bánh ăn. Bánh không! Không kèm bất cứ thứ gì!
Đó thực sự là khoảnh khắc tuyệt diệu mà người ta có thể sống chỉ bằng bánh mì.
Một lần đem xe đi rửa, người rửa xe nói với tôi vẻ ái ngại: "Hình như trong xe anh có loài gặm nhấm nào đó?"
Tôi giật mình: "Thật à?"
Anh hóm hỉnh: "Đây này, vụn bánh đầy dưới thảm!"
Tôi cười: "Loài gặm nhấm đang đứng trước mặt anh đấy".
Bánh mì được Việt hoá, giống như nhiều món ăn Âu, Tầu, Ấn trở nên dễ ăn hơn, ngon hơn với thành phần và gia vị Việt Nam. Đầu thập niên 1990, tôi quen một nhóm sinh viên người Nga của Đại học Tổng hợp Vladivostok sang Việt Nam học tiếng Việt. Slava - một chàng trai gốc Ukraina, quả quyết với tôi rằng bánh mì Việt Nam có vị đặc biệt vì nó được làm từ bột gạo. Cho đến giờ tôi vẫn không biết trong thành phần của bánh mì có bột gạo hay không.
Bánh mì - cái món ăn bình dân ấy nuôi được rất nhiều người. Đa phần người bán bánh mì ở các thành phố là những người lao động nghèo. Nhưng cũng có những người chỉ bán bánh mì mà đổi đời. Đó là trường hợp chị Dậu (chị Nguyễn Thị Dậu, chứ không phải chị Dậu trong "Tắt đèn" của Ngô Tất Tố) từ người bán bánh mì ở vỉa hè, chỉ bằng nghề này đã làm nên cả một gia tài. Cửa hiệu bánh ba số nhà ở đường Hàm Nghi ngay quận Nhất TP HCM với biển hiệu Như Lan được cả nước biết đến. Chị còn là một mạnh thường quân trong nhiều hoạt động từ thiện.
Người Việt bán bán mì còn thành công cả ở nước ngoài. Chuỗi nhà hàng ăn nhanh "Lee's Sandwiches" chuyên bán bánh mì kiểu Việt Nam, càphê pha kiểu Việt Nam và những món ăn thuần Việt khác xuất hiện ở nhiều tiểu bang của nước Mỹ và đang trở thành một thương hiệu được nhượng quyền kinh doanh có tiếng.
Các cửa hàng của Lee's Sandwiches lúc nào cũng tấp nập khách hàng, không chỉ người Việt mà có đủ cả Mỹ trắng, Mỹ đen, Mễ tây cơ và Mỹ gốc Á. Ông chủ Lê Văn Chiêu khi mới sang Mỹ chỉ là người có xe thức ăn chở cho các sinh viên, nhân viên các hãng. Ba năm trước Lee's Sandwiches của ông đã được xếp vào Top 50 chuỗi cửa hàng thực phẩm của Mỹ.
Hồi Hội nghị thượng đỉnh APEC diễn ra tại Hà Nội, một đồng nghiệp Malaysia nhờ tôi dẫn đến một cửa hàng bánh mì để mua mang về nhà. Tôi hỏi: "Ở Kuala Lumpur không có bánh mì à?". Anh đáp: "Có, nhưng mà không ngon. Bánh mì ngon nhất ngoài Châu Âu chỉ có thể tìm thấy ở Việt Nam".
Tôi chở anh đi mua 5 chiếc bánh mì dài (baguette). Hôm sau, nhận được email của anh: "Vợ chồng tôi và ba đứa con ăn hết 5 chiếc bánh chỉ ít phút sau khi tôi về đến nhà. Mỗi người ăn một cái. Ai cũng khen ngon!".
Bánh mì baguette đang là mốt ẩm thực mới của người Hà Nội. Trước chỉ có siêu thị Big C mới có món đặc sản này, nay thì có thể tìm được nó ở nhiều siêu thị khác. Cách đây không lâu, siêu thị FiviMart trên đường Hoàng Quốc Việt lắp đặt hẳn một lò làm bánh mì baguette, cung cấp cho khách hàng những chiếc bánh nóng hổi.
Từ khi FiviMart có món baguette, tôi năng đến siêu thị này, vì nó ở gần nhà tôi và nằm ngay trên đường về nhà. Lò nướng bánh là nơi cuối cùng tôi rẽ đến sau khi đã nhặt nhạnh đủ các thứ cần thiết. Chỗ đó là nơi duy nhất (ngoài quầy thu ngân) có nhân viên túc trực: lúc thì là một cô gái, lúc là một chàng trai, khi là ông chủ lò bánh người Pháp béo phục phịch, mặc đồng phục màu trắng, rút những chiếc bánh nóng hổi từ vỉ nướng cho vào chiếc túi nilon dài có hai quai, tươi cười đưa bánh cho khách.
Chiếc bánh mì dài màu nâu lớp da nâu bóng chỗ đậm chỗ nhạt với lớp thừng xoắn vạm vỡ trên vỏ đẹp như một tác phẩm nghệ thuật. Mùi bánh thơm đủ làm tiết dịch vị đối với bất cứ ai có khứu giác bình thường.
Khi cô thu ngân bận rộn tính tiền, thì tôi nhón tay, véo một miếng bánh bỏ vào miệng. Vỏ bánh ròn tan trong miệng đem lại cảm giác thật tuyệt. Tin tôi đi, không gì đơn giản, rẻ tiền mà lại đem đến cho bạn cái cảm giác phê như thế!
Khệ nệ xách đống đồ ra xe, bao giờ tôi cũng để túi bánh lên ghế trên. Và vừa lái xe về nhà, tôi vừa bẻ bánh ăn. Bánh không! Không kèm bất cứ thứ gì!
Đó thực sự là khoảnh khắc tuyệt diệu mà người ta có thể sống chỉ bằng bánh mì.
Một lần đem xe đi rửa, người rửa xe nói với tôi vẻ ái ngại: "Hình như trong xe anh có loài gặm nhấm nào đó?"
Tôi giật mình: "Thật à?"
Anh hóm hỉnh: "Đây này, vụn bánh đầy dưới thảm!"
Tôi cười: "Loài gặm nhấm đang đứng trước mặt anh đấy".
